H-alpha fotografie van de zon met een coronado solarmax filter.

Een H-alpha-filter is een heel speciaal filter dat slechts licht in de H-alpha-absorptielijn doorlaat (656,28 nm). Bij deze golflengte kan je het waterstofgas in de chromosfeer zien. Deze filters moeten ook nog een hele smalle bandbreedte hebben. In dit geval is dat <0.08 nm of 0.8Å. Om goed in H-alpha te kunnen waarnemen is het nodig dat de bandbreedte in elk geval smaller is dan 1.5Å, maar over het algemeen geldt dat hoe kleiner de bandbreedte, des te beter zijn de structuren op de zon zichtbaar, maar de protuberansen worden juist steeds minder duidelijk. Dit filter is geschikt om zowel structuren op de zon als protuberansen waar te nemen. Er zijn verschillende typen filters, dit filter bestaat uit twee onderdelen, namelijk het smalbandig filter wat voorop de kijker geplaatst wordt, en het blocking filter wat in een prisma verwerkt is. In tegenstelling tot sommige andere filters, is dit filter niet temperatuurgevoelig (slechts 1Å per 100°C) Het voordeel van deze ongevoeligheid is dat het niet gekoeld hoeft te worden, waardoor je geen grote accu met koelapparatuur hoeft mee te nemen.

Met zon filter kan je verschillende dingen op de zon waarnemen. Op plaatsen waar zich zonnevlekken of groepen van zonnevlekken bevinden is de magnetische structuur rondom deze vlekken of vlekkengroepen zichtbaar. Het chromosferische gas wordt langs deze magnetische veldlijnen plaatselijk verdicht zodat het licht van lagere gebieden verzwakt wordt. Het doet sterk denken aan ijzervijlsel, op een wit stuk papier, boven een staafmagneet. De zgn. fakkelvelden, die uitsluitend dicht bij de rand van de zonneschijf zichtbaar zijn op de fotosfeer, komen in H-alpha op de gehele schijf voor. Ze ontstaan vaak uren tot enkele dagen voor het verschijnen van zonnevlekken in deze gebieden. In de buurt van de donkere zonnevlekken zijn ze een opvallende verschijning, ze zijn duidelijk lichter dan hun omgeving. Overigens is het wel zo dat alleen de grootste van de donkere zonnevlekken, die we in de fotosfeer gemakkelijk kunnen waarnemen, in de chromosfeer juist zichtbaar zijn. Ook protuberansen, oplichtende waterstofgas massas in en boven de chromosfeer door de magneetvelden gedragen, zijn in H-alpha opmerkelijke verschijnselen. Deze protuberansen zijn aanzienlijk lichtzwakker dan het oppervlak van de zon (in H-alpha), wat tot uiting komt bij het fotograferen: men moet voor deze protuberansen ongeveer 4 tot 8 maal zo lang belichten als voor het zonneoppervlak. Op de rand van de zon zien we de protuberansen als licht uitstralende verschijnselen. Ze komen natuurlijk ook op de zonneschijf voor en daar zien we ze als donkere slierten. We noemen ze dan `filamenten. Deze protuberansen komen in vele vormen en ontwikkelings stadia voor.

Een geheel ander verschijnsel is een zonnevlam. Dit is een explosief verschijnsel dat in H-alpha-licht spectaculair kan zijn. Zonnevlammen treden meestal op in gebieden met veel zonnevlekken, ze treden plotseling op als zeer heldere gebieden, vaak aan beide zijden van de magnetische grenslijn tussen de tegengestelde polariteiten (noord- en zuidpool in een vlekkengroep). De donkere absorptielijn wordt plaatselijk een heldere emissielijn, waardoor de vlam zich vertoond als een zeer helder gebied. Deze vlammen duren relatief kort, van enige tot enkele tientallen minuten, bij uitzondering soms langer dan een uur. Buiten deze fenomenen kennen we ook nog spiculen, alleen zichtbaar op de rand als talrijke sprietjes, vergelijkbaar met gras.

Diverse links op het gebied van H-alpha

Solar images

Thousand Oaks Optical – solar filters, solar eclipse viewers, H-Alpha filters, nebular filters

Other interesting solar sites

Anthony and Christopher Seals Web Site

Eyes-on-the-Skies.org – Solar Robotic Telescope Observatory

NEWKIRK Camera Images Zambia, 01

ICSTARS Astronomy Solar Observing Links

Mt. Wilson 150-Foot Solar Tower

Big Bear Solar Observatory WWW Page

Coronado Instruments H